Algemene beschouwingen

Balancerend terugkijken

Voorzitter, mijn algemene beschouwingen van vandaag staan vooral in het teken van het terugkijken. Zo vlak voor de nieuwe verkiezingen in maart 2014 kijk ik terug op vier jaar coalitie. Het zijn bovendien mijn 10^e en laatste algemene beschouwingen, ik stop immers als raadslid en ook dat leidt tot het werpen van een blik over de schouder, al was het maar om mijn opvolgers niet teveel voor de voeten te lopen. Al kan ik dat natuurlijk ook weer niet helemaal laten.

Voorzitter, ik heb enige tijd moeten nadenken over welke beeldspraak nu passend is geweest bij de opstelling van de PvdA in de afgelopen vier jaar. Uiteindelijk kom ik uit bij het beeld van de gymnasiaste op de evenwichtsbalk. U kent haar wel. Te zien bij wereldkampioenschappen en olympische spelen. Soms met een enorme prestatie, een dubbele salto. Denk aan onze prestaties om nieuwe kunstgrasvelden aan te leggen en nieuwe scholen te bouwen. Maar soms ook balancerend op die dunne balk waarbij de VVD de PvdA rechts van de balk af probeert te duwen terwijl de oppositie probeert datzelfde te doen, maar dan alleen naar de linkerkant. Gelukkig voorzitter, zijn wij geheel zelfstandig op de balk blijven staan. De balk die daarbij voor mij symbool staat voor een sterk en sociaal beleid en stabiliteit van het gemeentestuur.

Terugkijken op 4 jaar coalitie

Met het vanavond vaststellen van de begroting 2014 hakt de huidige coalitie van VVD, D66, Waterland Natuurlijk en de PvdA de laatste grote politieke knoop door. Alhoewel je de huid van de beer pas moet verkopen als de beer geschoten is, lijkt het er toch sterk op dat deze coalitie de eindstreep van 4 jaar gaat halen. En dat is wel een compliment waard. Zelfs ervaren PvdA partijtijgers als Bert Schalkwijk en Brigitte Buis konden zich niet meer herinneren wanneer het de laatste keer was geweest dat een coalitie in Waterland ongeschonden de eindstreep heeft gehaald. Dat zegt genoeg.

Voorzitter, het belang van politieke stabiliteit kan nauwelijks overschat worden. Het was mij daarom veel aan gelegen om met deze coalitie ongeschonden de eindstreep te halen. Ondanks dat de politiek naar de buitenwereld altijd wil laten doorschemeren dat zij allesbeslissend is, zijn het in praktijk natuurlijk de ambtenaren die 90% van het werk doen. En die ambtenaren hebben duidelijkheid en stabiliteit nodig om in hun werk goed te kunnen functioneren. Niets is zo lastig om steeds te moeten denken of je morgen nog wel dezelfde baas hebt, met dezelfde doelen, etc.

Voorzitters, overigens ook de burgers hebben gevraagd om deze stabiliteit. Ik herinner me nog goed de volle Lutherse Kerk na de coalitiebreuk tijdens de vorige periode. De burgers vinden het prima als politieke partijen tijdens verkiezingen hun verschillen laten zien, zelfs vergroten, maar verwachten wel dat diezelfde partijen na de verkiezingen gewoon hun werk doen en de gemeente besturen. Die mensen hebben wij de afgelopen periode tevreden kunnen stellen. Mensen willen niet dat we in de politiek ruzie met elkaar maken, maar dat we problemen in de samenleving aanpakken. En we hoeven alleen maar te kijken naar onze buurgemeenten Oostzaan, Landsmeer en Edam-Volendam om te zien dat dit nog helemaal zo eenvoudig niet is. Dat het ons wel gelukt is, daar ben ik trots op.

Voorzitter, maar natuurlijk is het in stand houden van een coalitie geen doel op zich. Het gaat uiteindelijk altijd om de inhoud. Zeker in een tijd van grote bezuinigingen. Voorzitter, ik geef grif toe dat het de afgelopen vier jaar niet altijd eenvoudig is geweest. Met name de politieke verschillen tussen de VVD en de PvdA bleken zeer groot. En het is allereerst een verdienste van D66 en Waterland Natuurlijk dat zij zich midden in die orkaan hebben willen positioneren. Hoe rustig het ook vaak, juist midden in die orkaan, leek te zijn.

Voorzitter, in deze coalitie is met de vuist op tafel geslagen, is geschreeuwd, heel soms zelfs gehuild, maar vooral veel gelachen. Er is met de vuist op tafel geslagen. En dat is ook logisch omdat we natuurlijk allemaal echt geloven in onze eigen idealen en het belang om deze te realiseren. Er is soms ook geschreeuwd. Ook dat is maar goed ook: schreeuwen komt weliswaar vaak voort uit onmacht, maar het geeft ook aan dat we echt tot het gaatje zijn gegaan en daar ook alles voor wilden doen. Er is, heel soms, ook gehuild. In deze coalitie – met een zo groot en belangrijk vrouwelijk deel – ontkom je daar niet aan. Huilen staat voor emotie en juist emotie heb je in de politiek hard nodig, al was het maar om die veel te rationele mannen soms weer op het juiste pad te krijgen. Maar ook omdat er blijkbaar een open klimaat was, waarin met het tonen van elkaars emoties respectvol werd omgegaan. En tenslotte is er vooral veel en hard gelachen. Vooral over elkaar overigens. En vooral een teken dat de benodigde relativering aanwezig is. Je kunt jezelf ook te belangrijk vinden.

Terugkijken op samenwerking met de oppositie

Voorzitter, maar terugkijkend op de afgelopen vier jaar, heeft de Partij van de Arbeid ook de samenwerking met de oppositie gezocht. Natuurlijk zorgt samenwerking met de VVD ervoor dat de coalitie soms wat te ver naar de rechter en conservatieve zijde afwijkt. Een correctie naar de linkerzijde is dan nodig en samenwerking met GL, SP en het CDA heeft die correctie geboden, zodat wij op onze spreekwoordelijke balk konden blijven staan.

Die samenwerking heeft op veel punten resultaat opgeleverd. Ik denk daarbij met name aan het AWM-debat, waarin wij alleen met steun van de oppositie hebben kunnen voorkomen dat de gemeente groot financieel risico zou gaan lopen door geld in de AWM te steken, waarbij bovendien de positie van de huurders alleen maar verder zou verslechteren. Maar ik denk ook aan de beslissing om kleine ruimtelijke ordeningsprojecten onder de bevoegdheid van de Raad te houden. Vanuit de VVD en het College kwamen er schrikbeelden dat de Raad constant in het weekend en de vakanties zouden moeten terugkeren naar deze raadszaal. Allemaal onzin, zoals mijn voormalig collega Tanja destijds al voorspelde.

Voorzitter, er zijn meer van dit soort onderwerpen te bedenken, denk bijvoorbeeld nog aan de Raad onlangs waarin we samen met de oppositie hebben gevraagd om een praktische, geïntegreerde visie op Marken. College, hoe staat het hier eigenlijk mee?

Voorzitter, ik dank ook CDA, GL en SP voor die momenten in het debat dat wij samen het verschil konden maken.

Niet allemaal koek en ei

Voorzitter, was het de afgelopen vier jaar dan allemaal koek en ei? Nee, natuurlijk niet. Ook de PvdA heeft de afgelopen vier jaar in de gemeenteraad politieke nederlagen moeten leiden. Wij zijn voorstander van een hotel op het Hemmeland, maar niet zo groot als deze nu lijkt te worden. Wij zijn voorstander van de komst van het Landal Green Park in Uitdam, maar ook hier hadden wij het allemaal graag wat kleiner gezien. En ook hadden wij bijvoorbeeld graag de winkels op zondag open zien gaan.

En ook het College haalt niet altijd die resultaten die wij graag hadden willen zien. In de huidige begroting zien wij helaas dat de bezuinigingen op de milieudienst niet worden gehaald, maar natuurlijk heeft in het begin van de coalitieperiode speciaal het moeten stopzetten van de plannen rondom het Galgeriet bij ons een duidelijke min achtergelaten. Die plannen staan nu in de ijskast. Maar voorzitter, ook ijs zal ooit ontdooien. Wij houden onze droom van een mooie wandelboulevard met een mooi stadshotel op de kop van het Prooijen.

Voorzitter, als fractie met 2 zetels is duidelijk dat je het vooral van de argumenten moet hebben en niet van je getalsgrootte. En soms zijn je argumenten in de ogen van de ander blijkbaar niet sterk genoeg. Jammer, maar iedereen die in de politiek zit, weet dat dit erbij hoort.

Welzijn

Voorzitter, terugkijkend op vier jaar gemeentebestuur springen er voor mij emotioneel twee punten duidelijk uit. Het eerste is het vertrek van burgemeester Jongmans. Daar is echter alles al over gezegd en daar ga ik dus nu niets aan toevoegen. Behalve misschien dat we erg blij zijn met de nieuwe burgemeester! Elk nadeel heeft toch zijn voordeel zou Johan zeggen.

En het tweede punt betreft natuurlijk de welzijnsdiscussie. Een discussie die je op verschillende manieren kunt insteken. Allereerst de cijfermatige insteek. In de coalitie waren drie partijen met totaal 8 zetels voorstander van een bezuiniging van meer dan 500.000 euro, terwijl de Partij van de Arbeid met 2 zetels voorstander was van een bezuiniging met 200.000 euro. Als wij in de coalitieonderhandelingen dan tot een vergelijk komen ter hoogte van 300.000 euro, dan heb je denk ik uitstekend onderhandeld.

Vooral uitstekend omdat we tegelijkertijd hebben verklaard, en dat is de inhoudelijke insteek, dat de instellingen die het betreft open moeten kunnen blijven. Ik ben blij te constateren dat inmiddels duidelijk is geworden dat we dit ook waar hebben gemaakt. Tijdens mijn vorige algemene beschouwingen heb ik de oproep richting het bestuur van De Bolder gedaan om net als de muziekschool het overleg met wethouder Schalkwijk open aan te gaan omdat ik zeker wist dat wethouder Schalkwijk dan ook dit bestuur de ruimte wil geven die het nodig heeft. Ik ben blij in de begroting te kunnen lezen dat dit overleg inmiddels in een positieve setting plaatsvindt en dat wethouder Schalkwijk ook inderdaad de (financiële) soepelheid ten toon spreidt die hierbij nodig is.

Voorzitter, ondanks de tevredenheid met het bereikte onderhandelingscompromis is wel duidelijk dat op het terrein van welzijn voor de PvdA hier een kritische ondergrens is bereikt. Op zorg en welzijn kan niet verder worden bezuinigd. En ook alle middelen die we voor de nieuwe decentralisaties gaan krijgen, zullen aan deze doelen moeten worden besteed. Dat is noodzakelijk om de nieuwe sociale taken van de gemeente sterk en sociaal te kunnen uitvoeren.

Terugkijkend op 10 jaar fractievoorzitterschap

Voorzitter, van de 10 jaar dat ik fractievoorzitter heb mogen zijn van de PvdA in deze mooie Raad, heb ik dat 8 jaar gedaan als fractievoorzitter van een coalitiepartij. Daarmee is de PvdA in die periode het langst bestuurlijk aan zet geweest. Een bewuste keuze die ook kenmerkend is voor de politiek-bestuurlijke traditie binnen de PvdA. Ik heb met bijna alle partijen in deze Raad en zelfs met nu ontbrekende partijen in coalitieverband samengewerkt. Het merkwaardige is dat er echter twee partijen ontbreken op die lijst en dat zijn juist die partijen die mij persoonlijk het meest aan het hart gaan en waarop ik in mijn jongere, woeste jaren zelfs wel eens heb gestemd: inderdaad de SP en Groen Links. Ik betreur het dat we gezamenlijk Waterland niet hebben kunnen laten zien waartoe een echt linkse, progressieve samenwerking kan leiden. Maar voorzitter, het is belangrijk dat je je opvolger ook de kans biedt om het veel beter te doen dan je zelf hebt gedaan!

Afrondend

Voorzitter, het belang van een politieke stabiele omgeving en het voeren van een sterk en sociaal beleid, heb ik in mijn algemene beschouwingen duidelijk aangegeven. Dat is met deze coalitie gelukt. Een enorme prestatie, juist in een tijd waarin de gemeente Waterland veel minder inkomsten heeft en dus veel heeft moeten bezuinigen. In totaal in deze bestuursperiode maar liefst drie miljoen euro. Een wat constructievere houding van de oppositie over de daarom door ons te maken keuzes zou wat mij betreft passend zijn geweest.

Trots ben ik op de bereikte resultaten van deze coalitie in het algemeen en wethouder Schalkwijk in het bijzonder. Extra geld voor onderwijs en sport reserveren is niet niks in een bestuursperiode waar in totaal drie miljoen euro is bezuinigd. Wethouder Schalkwijk heeft in zijn periode twee nieuwe scholen mogen openen, de Gouwzeeschool en de duurzame, brede school in Ilpendam. Hij heeft bovendien de verdere aanzet gegeven voor twee nieuwe brede scholen in Monnickendam en Broek. In Broek is daar zelfs vier miljoen euro voor gereserveerd. Niet eerder heeft een onderwijswethouder zulke resultaten mogen boeken. Het extra geld voor sport heeft geresulteerd in vier nieuwe kunstgrasvelden voor de voetbalverenigingen, waardoor bovendien ook ruimte ontstond voor de komst van een nieuwe hockey-vereniging. Niet eerder heeft een sportwethouder zulke resultaten mogen boeken, een wereldkampioen waardig!

Voorzitter, het zijn het onderwijs en de sport die vaak het blikveld vormen van de succesvolle resultaten van deze coalitie in het algemeen en wethouder Schalkwijk in het bijzonder. Maar niet onvermeld mag blijven dat er ook extra geld is uitgetrokken voor het jongerenwerk en voor de transitie van het werkbedrijf Baanstede, dat het minimabeleid wettelijk maximaal wordt uitgevoerd, de WMO ruim wordt uitgevoerd en zo kan ik nog wel even doorgaan. Inderdaad, sterk en sociaal.

Ook de wethouders Kools en Hoekstra hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van deze coalitie. Voor de wijze waarop wethouder Hoekstra ons door de discussie heeft geleid over de drie miljoen euro, heb ik veel respect. En met name de positieve brieven van de provincie over onze begrotingen sterken mij in mijn mening dat wij een financieel gezonde gemeente achterlaten voor onze opvolgers. Wethouder Kools past een bijzonder compliment voor met name de wijze waarop hij in de afgelopen bestuursperiode alle verouderde bestemmingsplannen heeft weten te actualiseren. Een meer dan bijzondere prestatie.

Het is aan de kiezer om in maart 2014 een oordeel te vellen over de resultaten van deze coalitie in het algemeen en de PvdA in het bijzonder. Ik zie dat oordeel met vertrouwen tegemoet!

Ik dank u wel.

fractievoorzitter Ton van Nieuwkerk